Οι μαθητές έχουν ήδη αρχίσει να προσαρμόζονται στο σχολικό πρόγραμμα κι εγώ ακόμη αναπολώ τις καλοκαιρινές ξένοιαστες στιγμές στα καταγάλανα νερά του Αιγαίου, σε ένα μικρό νησάκι, την Κάλυμνο. Θυμάμαι τους ανθρώπους γύρω μου να απολαμβάνουν τις καλοκαιρινές βουτιές τους, αλλά εκείνο που κυρίως θυμάμαι είναι ο βράχος, που δεσπόζει στην αριστερή πλευρά της παραλίας.
Πάνω του ένα «μοναχικό» δεντράκι, ξεχασμένο λες από θεό κι άνθρωπο, μου είχε τραβήξει την προσοχή, ήδη από τα παιδικά μου χρόνια. Όντας ακίνητο, εκ πρώτης όψεως έμοιαζε να μην αναζητά την τροφή του. Τότε πως επιβίωνε, αφού δεν τρεφόταν; Ένα αίνιγμα για τον εφτάχρονο τότε εαυτό μου η θρέψη του απομονωμένου και ξεχασμένου αυτού φυτού. Μα, φυσικά μέσω της Φωτοσύνθεσης! Αυτή θα ήταν η απάντηση που στην Α΄ Γυμνασίου θα άρχιζα να αποστηθίζω. Χρόνια μετά, σπουδάζοντας στο βιολογικό Αθηνών θα άρχιζα να αντιλαμβάνομαι την πολύπλοκη αυτή διαδικασία. Και ποιος θα το φανταζόταν πως θα έφτανε κι εκείνη η ώρα, που θα έπρεπε να προτείνω εγώ κάποια διδακτική παρέμβαση για τη διδασκαλία της Φωτοσύνθεσης.
Οι αναρτήσεις μου από εδώ και στο εξής θα είναι κυρίως για τη Φωτοσύνθεση, λοιπόν. Όχι μόνο, επειδή αποτελεί το θέμα με το οποίο θα ασχοληθώ στην διπλωματική μου εργασία τη νέα ακαδημαϊκή χρονιά που αρχίζει… αλλά γιατί, όπως λέει κι ο ίδιος ο Arnon, αποτελεί “τη σημαντικότερη βιοχημική διεργασία στη γη” (Barker & Carr, 1989 όπ. αναφ. στο Marmaroti and Galanopoulou, 2006). Και για αυτή της τη σημαντικότητα έχει υμνηθεί ουκ ολίγες φορές. Ξέρεις πόσα τραγούδια αναφέρονται στη φωτοσύνθεση; Απλά googlαρε τη φράση «Photosynthesis song» για του λόγου του αληθές.
Τεράστιος ο αριθμός των τραγουδιών! Μα και οι παρανοήσεις ή αλλιώς οι εναλλακτικές ιδέες των μαθητών πολυάριθμες… Η πιο συνηθισμένη παρανόηση είναι αυτή που αναφέρεται στην αυτοτροφική σίτιση των φυτών, δηλαδή ότι τα φυτά αποκτούν την τροφή τους από το έδαφος (Barker & Carr, 1989; Bell, 1985; Eisen & Stavy, 1988; Roth, Smith, & Anderson, 1983; Wandersee, 1983; WoodRobinson, 1991 όπ. αναφ. στο Marmaroti and Galanopoulou, 2006). Και η παρανόηση αυτή φαίνεται να έχει μεγάλη ιστορία.
Ο ίδιος ο Αριστοτέλης, ήδη από το 300 π.Χ. περίπου, είχε διατυπώσει τη θεωρία αυτή. Ωστόσο το πείραμα του Jean Van Helmont, το 17ο αιώνα, έθεσε σε αμφισβήτηση τις απόψεις του Αριστοτέλη. Στη διάρκεια του ίδιου αιώνα ο Marcello Malpighi χρησιμοποιώντας το μικροσκόπιο εμπλούτισε τις παραπάνω δεδομένα αποδεικνύοντας ότι τα πράσινα φύλλα είναι οι φυτικές δομές που σχετίζονται με τη δημιουργία της τροφής των φυτών.
Νύχτωσε όμως… Αύριο είναι η πρώτη μέρα εντατικού διαβάσματος. Οπότε τη διδακτική μου παρέμβαση θα τη διαβάσεις σε επόμενο άρθρο μου. Έως τότε αναγνώστη μου, σκέψου εφευρετικούς τρόπους για τη διδασκαλία της φωτοσύνθεσης (για να μην αποστηθίζουν οι μαθητές σου απλά ακατανόητες λέξεις) και πες μου (φυσικά, αν θες!) τις δικές σου ιδέες και συμβουλές για το πως να διδάξω αυτή τη θεματική ενότητα.