Η εννοιολογική χαρτογράφηση γίνεται παιχνίδι με τη χρήση του λογισμικού Cmap Tools. Η τεχνολογία για άλλη μια φορά έχει κάνει το «θαύμα» της και εμείς μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε για να επιτύχουμε τα καλύτερα δυνατά μαθησιακά αποτελέσματα. Πρόκειται για ένα πολύ εύκολο λογισμικό, προσαρμοσμένο στις ανάγκες και των πιο «ανίδεων» τεχνολογικά εκπαιδευτικών. Ας πάμε, όμως, να δούμε λίγα βασικά πράγματα για την εννοιολογική χαρτογράφηση, πριν σου δείξω Αναγνώστη το δικό μου εννοιολογικό χάρτη, τον οποίο κατασκεύασα μέσω της εφαρμογής Cmap Tools.
Η τεχνική της εννοιολογικής χαρτογράφησης αναπτύχθηκε από τον καθηγητή Joseph D. Novak, στο πανεπιστήμιο του Cornell. Βασίστηκε στη θεωρία του David Ausubel (1968), ο οποίος τόνισε τη σημασία των πρότερων γνώσεων στην εκμάθηση νέων εννοιών. Ο Novak (1991) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι «η μάθηση με νόημα περιλαμβάνει την αφομοίωση νέων εννοιών καθώς και την ενσωμάτωση τους στις υπάρχουσες γνωστικές δομές». Όπως υποστηρίζει ο ίδιος ο Novak, κύριος στόχος που επιδιώκεται µέσα από την εφαρµογή της χαρτογράφησης εννοιών ως παιδαγωγικής τεχνικής, είναι η μεγιστοποίηση της µάθησης, µε τρόπο ουσιαστικό για το άτοµο (Novak, 2002).
Η εννοιολογική χαρτογράφηση µπορεί να προωθήσει την κατανόηση, αφού η δοµή της γνώσης, όπως παρουσιάζεται στους χάρτες, δίνει τη δυνατότητα τόσο για την ολιστική θεώρηση του περιεχοµένου όσο και για την επιλεκτική εστίασης µιας γνωστικής περιοχής. Επιπρόσθετα, µέσα από τη χαρτογράφηση εννοιών µπορούν να διασαφηνιστούν έννοιες και να εµπλουτιστούν, µέσω δηµιουργικών συνδέσεων, µε άλλες ιδέες ή έννοιες, στοιχείο που προωθεί την καλλιέργεια κριτικής σκέψης (Χατζηαχιλλέως).
H παιδαγωγική αξιοποίηση των εννοιολογικών χαρτών µπορεί να διευκολύνει τον εκπαιδευτικό στην εκπαιδευτική του πορεία, αφού µπορεί να τους αξιοποιήσει ως διαγνωστικό εργαλείο για την ανίχνευση των αρχικών ή προϋπαρχόντων αντιλήψεων των µαθητών, ως εργαλείο δημιουργικής σκέψης και μεταγνώσης, καθώς και για την οργάνωση του διδακτικού περιεχομένου έτσι ώστε να έχει νόημα για τους διδασκόμενους. Οι La Vecchia & Pedroni (2007) αναφέρουν, επίσης, ότι οι εννοιολογικοί χάρτες µπορούν να αποτελέσουν κι ένα αντικειµενικό κριτήριο αξιολόγησης της κατανόησης των µαθητών.
Εδώ μπορείς να δεις τη δική μου προσπάθεια κατασκευής ενός εννοιολογικού χάρτη, ο οποίος βασίστηκε στις πληροφορίες του βιβλίου της Βιολογίας Α΄ Λυκείου. Σου προτείνω να παίξεις κι εσύ Αναγνώστη μου.
Βιβλιογραφία
Νovak J. and Canas A., (2006), The Theory Underlying Concept Maps and How to Construct and Use Them, διαθέσιμο στο (http://cmap.ihmc.us/docs/theory-of-concept-maps)
Χατζηαχιλλέως Σ., Εννοιολογικοί χάρτες και χαρτογράφηση εννοιών, διαθέσιμο στο (http://www.ncu.org.cy/induction/files/booklet_chapter5Stella.pdf)
Οι σύνδεσμοι να ανοίγουν σε νέο παράθυρο. Ο δεύτερος σύνδεσμος δεν είναι ενεργός.
Εξαιρετική χρήση του λογισμικού εννοιολογικής χαρτογράφησης. Πολύ καλή η ιδέα χρήσης χρωμάτων καθώς και η ενσωμάτωση εικόνων σε επιλεγμένες έννοιες.
Ως προς τη δομή του χάρτη, προσωπικά θα απέφευγα ως συνδετική λέξη να χρησιμοποιήσω κάποιο άρθρο (το, ο, η). Επίσης είσαι με κάποια συνδετική λέξη το αριστερό μέρος του χάρτη (που αναφέρεται στη δομή) να μπορεί να συνδεθεί με το δεξί μέρος (που αναφέρεται στις διαφορετικές κατηγορίες ιστού).